เดือน |
ชื่อวัฒนธรรม ประเพณี |
ลักษณะวัฒนธรรม ประเพณี |
มกราคม |
- มัดมือปีใหม่
(เรียกขวัญบ้าน)
|
เป็นการเรียกขวัญบ้าน โดยจะเชิญผู้เฒ่าผู้แก่ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 30 ปีขึ้นไป มามัดมือให้กับลูกหลานในหมู่บ้านตามแต่ละบ้านเพื่อความเป็นสิริมงคลของชีวิตและหมู่บ้าน |
เมษายน |
ประเพณีวันสงกรานต์ |
มีการทำบุญตักบาตรในตอนเช้า ของวันที่ 13 เมษายน ในวันที่ 14 เมษายน จะไม่มีการทำบุญหรือทำพิธีต่างๆ เนื่องจากชาวบ้านจะถือว่าวันนี้เป็นวันเน่า คือวันไม่ดี วันที่ 15 เมษายน จะเป็นวันสรงน้ำพระ และรดน้ำดำหัวผู้สูงอายุหรือญาติของตนในหมู่บ้าน |
พฤษภาคม |
เลี้ยงผีฝาย(ลึทีบอ) |
ชาวบ้านจะขอขมาแม่น้ำ เพื่อขอให้ผลผลิตของข้าวในนาและในไร่อุดมสมบูรณ์ โดยจะนำข้าวปากหม้อ 1 กระทง ไก่ 2 ตัว และเหล้า 1 ขวด เป็นของเซ่นไหว้ |
กรกฏาคม |
เลี้ยงผีไร่/ผีนา
(แสะขึ/แสะจิ)
|
เป็นพิธีเพื่อขอให้ผลผลิตของข้าวในนาและในไร่อุดมสมบูรณ์ โดยจะนำข้าวปากหม้อ 1 กระทง กับข้าว 1 อย่าง 1 กระทง เหล้า 2 ขวด ไก่ 3 ตัว มาเป็นของเซ่นไหว้ แต่ถ้าบ้านไหนมีหมูก็นำหมูมาเป็นของเซ่นไหว้ด้วยก็ได้ |
สิงหาคม |
มัดมือลาขุ |
เป็นการเรียกขวัญบ้าน โดยจะเชิญผู้เฒ่าผู้แก่ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 30 ปีขึ้นไป มามัดมือให้กับลูกหลานในในหมู่บ้านตามแต่ละบ้านเพื่อความเป็นสิริมงคลของชีวิตและหมู่บ้าน โดยทุกบ้านจะต้องเข้าร่วมพิธี |
ตุลาคม |
ทำบุญน้ำนมข้าว |
เมื่อข้าวใกล้จะสุกมีรวงสีทอง จะมีน้ำนมข้าวอยู่ เจ้าของไร่ก็จะเกี่ยวข้าวนั้นมาตำและบีบเอาน้ำข้าวมาเคี่ยวใส่น้ำตาล กะทิ นำไปให้ผู้เฒ่าผู้แก่กินก่อน |
ธันวาคม |
พิธีเลี้ยงนกเหยี่ยว
(โทะบีคะ)
|
- ชาวบ้านเชื่อว่า ในช่วงระหว่างการทำนา/ไร่ข้าว จะมีนกชนิดหนึ่งอยู่ปกปักคุ้มครองรักษาข้าวที่อยู่ในนาและในไร่ข้าว เพื่อให้ข้าวที่อยู่ในนา/ไร่ ได้ผลผลิตงอกงามและมีความอุดมสมบูรณ์ โดยในการเซ่นไหว้ จะนำข้าวเปลือกใส่ไว้ในยุ้งข้าวที่กลางนา/ไร่ เหล้า 1 ขวด (ใส่ไว้ในกลางยุ้งข้าว) ไก่ 3 ตัว (ของเซ่นไหว้จะยังไม่นำกลับแต่จะค้างไว้ที่พิธี 1 วัน เพื่อให้นกได้พักผ่อน วันถัดไปจึงสามารถนำของเซ่นไหว้กลับมาที่บ้านได้ |
เดือน |
การทำงาน |
ลักษณะของการทำงาน |
มกราคม |
- รับจ้างนอกภาคการเกษตร (ในเมือง) |
- คนในชุมชนออกไปรับจ้างในต่างจังหวัดเช่น ลำพูน เชียงใหม่ กรุงเทพ ยะลา และยังมีบางส่วนรับจ้างในชุมชน เช่น รับจ้างทำถนน ทำสวนป่า หาของป่าขาย |
มีนาคม |
- รับจ้างนอกภาคการเกษตร (ในเมือง) |
- คนในชุมชนออกไปรับจ้างในต่างจังหวัดเช่น ลำพูน เชียงใหม่ กรุงเทพ ยะลา และยังมีบางส่วนรับจ้างในชุมชน เช่น รับจ้างทำถนน ทำสวนป่า หาของป่าขาย |
เมษายน |
- ถางไร่เพื่อทำการเกษตร |
- ชาวบ้านในชุมชนจะเริ่มถางไร่เพื่อเตรียมพื้นที่ทำการเกษตร |
พฤษภาคม |
- ปลูกข้าวไร่ ปลูกข้าวโพด |
- ชาวบ้านจะเริ่มปลูกข้าวไร่เมือเสร็จเรียบร้อยแล้ว จะตามด้วยการปลูกข้าวโพด - โดยจะมีการจ้างบางส่วนและจะมีการไปช้วยเพื่อเอาแรง ในลักษณะการไปช่วยกันเหมือนการลงแขกปลูกข้าว |
มิถุนายน |
- ปลูกพืชสวน (พริก มะเขือ ฟักทอง) |
- เป็นลักษณะการปลูกในไร่ที่พอมีพื้นที่ว่างเหลืออยู่ |
กรกฏาคม |
- ปลูกข้าวนา |
- จะเริ่มดำนา โดยมีคนในครอบครัวและพี่น้องช่วยลงแรง |
ตุลาคม |
- เกี่ยวข้าวไร่ ตีข้าว |
- ชาวบ้านในชุมชนจะลงแรงช่วยกันเกี่ยวข้าวและตีข้าวในเวลากลางคืน โดยเจ้าของไร่จะมีเลี้ยงผีไร มีการฆ่าไก่หรือหมูเป็นเครื่องสังเวยและใช้เป็นอาหารเลี้ยงผู้มาช่วยงาน |
พฤศจิกายน |
- เกี่ยวข้าวนา ตีข้าวนา |
- จะมีคนในครอบครัวและญาติพี่น้องลงแรงช่วยกันเกี่ยวข้าวและตีข้าวในเวลากลางคืน โดยเจ้าของไร่จะมีการเลี้ยงผี ฆ่าไก่หรือหมูเป็นเครื่องสังเวยและเป็นอาหารเลี้ยงผู้มาช่วยงาน |
พฤศจิกายน |
- เก็บพริก |
- ชาวบ้านที่ทำไร่พริกจะเก็บพริก และนำพริกมาตากแดดให้แห้งและขายเป็นพริกสดในบางส่วน |
ธันวาคม |
- เกี่ยวข้าวนา ตีข้าวนา |
- จะมีคนในครอบครัวและญาติพี่น้องลงแรงช่วยกันเกี่ยวข้าวและตีข้าวในเวลากลางคืน โดยเจ้าของไร่จะมีการเลี้ยงผี ฆ่าไก่หรือหมูเป็นเครื่องสังเวยและเป็นอาหารเลี้ยงผู้มาช่วยงาน |
เดือน |
เหตุการณ์ / ปรากฎการณ์ |
ลักษณะของปรากฎการณ์/ผลกระทบ |
มกราคม |
- ชาวบ้านเริ่มถางไร่ เผาหญ้าที่ไร่
- ชาวบ้าน เด็ก จะเป็นไข้หวัดกันมาก
|
- ชาวบ้านถางหญ้าที่ไร่ เพื่อเตรียมการเพาะปลูก
- ช่วงนี้จะเป็นการเปลี่ยนแปลงฤดู อากาศจะเปลี่ยนแปลง จะเข้าฤดูหนาวอากาศจะหนาวเย็นมาก จะเกิดโรคหวัดในหมู่บ้านโดยเฉพาะในกลุ่มเด็ก และผู้เฒ่า
|
กุมภาพันธ์ |
-ถางไร่ เผาหญ้าที่ไร่ |
- อากาศจะมีหมอกควัน เกิดจากการเผาหญ้าที่ไร่ |
มีนาคม |
-เตรียมพื้นที่ในการทำการเกษตร |
- ชาวบ้านจะไปถางหญ้าที่ไร่เตรียม พื้นที่ในการเพาะปลูก เตรียมพันธ์พืช |
เมษายน |
-อากาศร้อน
- เกิดโรคอหิวา ท้องเสีย
- ปลูกข้าว พริก
|
- น้ำในลำห้วยจะแห้ง นำประปาจะไม่พอใช้
- เกิดโรคท้องร่วง ท้องเสีย ในหมู่บ้านโดยเฉพาะกลุ่มเด็ก
- ชาวบ้านปลูกข้าว ปลูกพริก
|
พฤษภาคม |
-เริ่มเข้าฤดูฝน
- การคมนาคม การเดินทางเข้าออกหมู่บ้านจะลำบาก
- หน่อไม้เริ่มออก
|
- เข้าฤดูฝน ฝนตกมากทำให้ เกิดต้นไม้ล้ม
- การเดินทางเข้าหมู่บ้านจะลำบาก
รถเข้าลำบาก จะต้องเดินเข้าหมู่บ้าน
- ฝนตกหน่อไม่จะเริมออก
|
มิถุนายน |
-ฝนจะตกมาก
- หน่อไม้ หาของป่า
- ชาวบ้านถางหญ้าพืชในไร่
|
- ทำให้ในหมู่บ้านขาดแสงสว่างเพราะไม่มีแสงอาทิตย์ ในหมู่บ้านจะมืดมาก
- ชาวบ้านเริ่มหาหน่อไม้ขาย
|
กรกฏาคม |
- ชาวบ้านหาหน่อไม้ขาย
- ชาวบ้านถางหญ้าพืชในไร่
- ฝนตกมาก
|
- ชาวบ้านจะหาหน่อไม้ขาย กิโลกรัมละ 3 ? 5 บาท
- ถางหญ้าที่ไร่ กำจัดว้ชพืช
|
สิงหาคม |
- ชาวบ้านหาหน่อไม้ขาย
- ชาวบ้านถางหญ้าพืชในไร่
|
- ชาวบ้านจะหาหน่อไม้ขาย
- ถางหญ้าที่ไร่ กำจัดว้ชพืช
|
กันยายน |
- ชาวบ้านถางหญ้าพืชในไร่ |
- ถางหญ้าที่ไร่ กำจัดว้ชพืช |
ตุลาคม |
-ชาวบ้านเริ่มเก็บเกี่ยวข้าว
|
- ชาวบ้านเริ่มเก็บเกี่ยวข้าว ในหมูบ้านจะมีการลงแขกช่วยกันที่ละไร่
- ฝนตกทำให้พืชไร่เสียหาย
|
พฤศจิกายน |
-เริ่มเข้าฤดูหนาว |
- อากาศเลียนแปลง เกิดโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ โดยเฉพาะกลุ่มเด็กและผู้เฒ่า เป็น หอง หืด |
ธันวาคม |
- อากาศหนาวเย็นมาก |
- เกิดโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ โดยเฉพาะกลุ่มเด็กและผู้เฒ่า เป็น หอบ หืด
- ชาวบ้าน จะขาดเสื้อกันหนาว ผ้าห่ม
|